BAĞLAMA ÇEŞİTLERİ
MEYDAN SAZI
Meydanlarda çalınmasından dolayı Meydan Sazı denilmistir. 12 teli bulunması nedeniyle bazı yörelerde 12 telli saz da denilmektedir. Meydan sazı bağlama ailesinin en büyük sazıdır. La sesine akort edilir. Form boyu 525cm sap boyu 70cm tel boyu 112cm form eni ve derinliği 315cm dir. En ince teli 035 – 040 numaradır. Çoğunlukla kalın bam telleri kullanılır.
DİVAN SAZ
Meydan sazından biraz daha küçüktür. Dokuz telli ya da yedi telli olarak kullanılabilir. Meydan sazından dört ses daha tiz akort edilir. Form boyu 49cm sap boyu 65cm tel boyu 104cm form eni ve derinliği 295cm dir.
ÇÖĞÜR
Divan sazına yakın büyüklükte 9 ile 6 tel takılmakta ve 15 kadar perdesi bulunmaktadır. Akordu alt iki tel (La) orta iki tellerin birisi (La) diğeri ise (Re) üst teller ise (Sol) sesine akort edilir. Çöğür ile; Nefes Ayin ve Semai gibi havalar çalınır. Bugün daha çok curası kullanılmaktadır. Çöğür Curası çöğürün bir oktav daha tizi ve küçüğüne denir.
BAĞLAMA
Adını alan ailenin temel sazıdır. 17-24 perdesi vardır. Meydan sazından bir oktav Divan Sazından ise beş ses daha tizdir. 6-9 tel takılır. Alt telleri(La) sesine akort edilir. Düzen değişikliklerinde orta ve üst tellerin akortları değiştirilir.Form boyu 42cm sap boyu 55cm tel boyu 88cm form eni ve derinliği 25cm dir.Bağlama yapım itibarı ile sert ve zamanla şekil değiştirmeyen ağaçlardan imal edilir. Bunlar yumuşak ağaç olmalıdır. Genellikle dut, gürgen, kestane, ardıç, karaağaç ve ceviz gibi ağaçlardan yapılır.Göğüs bölümünde kullanılan ağaçlar ise akustiği daha güzel elde etmek için köknar çam Ladin gibi ağaçlarlardır. Bağlamanın sap kısmında ise gürgen, ak gürgen, ardıç veya ceviz gibi sert ağaçlar kullanılır. Bağlamada ses çıkarabilmek için gövdesini sağ dizimizin üzerine koyar ve mızrapla (tezene) tellere dokunuruz. Perdelere basarak da değişik nota seslerini elde ederiz. Bunun yanında bağlamanın tellerini çeşitli seslere göre ayarlamaya düzen denir. Düzenler bir ezginin bağlamadaki gerek tavır ve gerekse çalınış özelliğini ifade eder. Aynı ezgiyi başka bir düzenle icra edebildiğimiz halde esasen ahengi değişir. Bazı ozanlarımız kendilerine göre düzenler kullanmışlardır. Zaten düzen adlarının bir kısmının ozanlarımızın isimlerini aldığını görmekteyiz. Bağlamada düzenleri yedi ayrı şekile ayırabiliriz :
1. Normal Düzen ( Bozuk Düzen veya Kara Düzen dendiği de görülmektedir )
2. Bağlama Düzeni ( Aşık Veysel Düzeni veya Veysel Düzeni dendiği de görülmektedir )
3. Misket Düzeni
4. Fidayda Düzeni
5. Müstezad Düzen
6. Abdal Düzeni
7. Cura Düzeni
BOZUK
15-18 perdesi vardır. Üçerli gruplar halinde 9 tel takılır. Bağlama ebatlarındadır. Ortaya iki sarı ve bir ince çelik tel üste ve alta ise birer kalın sarı ve ikişer çelik tel takılır. Sarı teller çelik tellere göre bir oktav daha pest akort edilir. Genellikle Akdeniz ve Ege yörelerimizde bozuk olarak bilinir ve çalınır. Bozuk düzeni oldukça yaygındır. Akortları ise alt(La) Orta(Re) ve üst (Sol) seslerine düzenlenir.
AŞIK SAZI
Aşıkların ( Halk Ozanlarının ) çalmış oldukları bağlamaya aşık sazı denilmekdetir. Normal bağlamaya göre sapı daha kısadır. 13-15 perdesi vardır. Dip perdesi (Re) değil Do`dur. 6-9 telli olarak kullanılır.
TANBURA
Bağlamadan daha küçüktür. Divan sazından bir oktav tizdir ve divan sazının curası olarak bilinir. Bağlamadan da dört ses daha tizdir. Alt(Re) orta(Do) seslerine akort edilir. Form Boyu 38cm sap boyu 50cm tel boyu 80cm form eni ve derinliği 22.8cm dir.
CURA
Bağlama ailesinin en küçük sazıdır. 7-16 perdesi 3-6 teli bulunmaktadır. Genellikle altı tellidir.Üç tek telli veya allta iki ortada iki üstte ise tek telli olanlarının yanı sıra iki telli olanlarıda vardır. Bağlama ve Bozuk düzenlerine akort edilir. İki telinin akort düzeni alt tel(La) üst tel(Re) dir.
BAĞLAMA CURASI
La sesine akort edilir. Bağlamadan bir oktav tanburadan ise beş ses tizdir. Form boyu 265cm sap boyu 35cm tel boyu 56cm form eni ve derinliği 155cm dir.
TANBURA CURASI
Re sesine akort edilir. Tanburadan bir oktav bağlama curasından dört ses daha tizdir. Form boyu 225cm sap boyu 30cm form eni ve derinliği 135cm dir.
